Trong bối cảnh thế giới đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang phương tiện xanh, xe hybrid cắm sạc (PHEV) từng được xem là lựa chọn trung gian lý tưởng giữa xe xăng truyền thống và xe điện thuần túy. Nhiều hãng xe quảng bá PHEV như giải pháp tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải và thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới của tổ chức Transport & Environment (T&E) đã đặt lại vấn đề khi cho thấy mức phát thải CO₂ thực tế của xe PHEV cao gấp gần 5 lần so với số liệu công bố, làm dấy lên nghi ngờ về tính “xanh” thực sự của dòng xe này.
1Xe xanh chỉ trên lý thuyết
Từng được xem là giải pháp chuyển tiếp hoàn hảo giữa xe xăng và xe điện, thậm chí được quảng bá có thể tồn tại sau mốc 2035 khi châu Âu cấm động cơ đốt trong, plug-in hybrid (PHEV) nay đang bị đặt dấu hỏi lớn về tính thân thiện môi trường. Một nghiên cứu mới của tổ chức Transport & Environment (T&E) cho thấy lượng phát thải CO₂ thực tế của xe PHEV cao gấp gần 5 lần so với số liệu công bố của nhà sản xuất, phá vỡ hình ảnh “xe xanh” từng được ca ngợi.
Dựa trên dữ liệu thu thập từ 800.000 xe PHEV tại châu Âu, T&E ghi nhận mức phát thải CO₂ trung bình thực tế lên đến 139 g/km, trong khi các hãng công bố chỉ 28 g/km. Năm 2021, chênh lệch này cũng từng ở mức 134 g/km so với 38 g/km được báo cáo. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở hành vi sử dụng của người lái – đa số không sạc xe thường xuyên hoặc gần như chỉ vận hành bằng động cơ xăng. Ngay cả khi sạc đầy, hệ thống điện của PHEV vẫn nhanh chóng kích hoạt động cơ đốt trong khi tăng tốc, leo dốc hoặc gặp thời tiết lạnh, khiến phần chạy điện hoạt động ít hơn nhiều so với giả định khi chứng nhận khí thải.
2Chi phí đội cao lợi ích môi trường chưa rõ ràng
Theo ước tính của T&E, một hộ gia đình sở hữu xe PHEV đang phải chi thừa khoảng 500 EUR mỗi năm do mức tiêu hao nhiên liệu thực tế cao hơn quảng cáo. Trong khi đó, các chính phủ châu Âu vẫn dựa vào doanh số PHEV để đạt chỉ tiêu giảm phát thải đội xe, còn các hãng sản xuất lại tránh được hàng tỷ USD tiền phạt nhờ dữ liệu chứng nhận “lạc quan”.
Từ giai đoạn 2025–2026, hệ số giả định về thời gian chạy điện của PHEV trong quy chuẩn châu Âu sẽ được điều chỉnh giảm từ 80% xuống 54%, và tiếp tục hạ còn 34% vào giai đoạn 2027–2028. Tuy nhiên, T&E cảnh báo rằng ngay cả với cách tính mới, mức chênh lệch giữa công bố và thực tế vẫn ở khoảng 18%, nghĩa là PHEV vẫn chỉ “xanh” trên lý thuyết – một hình thức “xe lai” chưa thực sự mang lại lợi ích môi trường như kỳ vọng.
Kết quả nghiên cứu của T&E cho thấy rõ ràng rằng xe PHEV không “xanh” như hình ảnh được quảng bá. Dù vẫn có thể giúp giảm phát thải trong điều kiện sử dụng tối ưu – tức là được sạc thường xuyên và chạy chủ yếu bằng điện – nhưng trong thực tế, hành vi người dùng khiến hiệu quả này sụt giảm mạnh. Khi chi phí nhiên liệu tăng, lượng CO₂ phát ra cao và lợi ích môi trường không như kỳ vọng, PHEV dần mất đi vai trò là bước đệm lý tưởng giữa xe xăng và xe điện, buộc cả nhà sản xuất lẫn chính phủ phải xem xét lại chính sách hỗ trợ dành cho dòng xe này.
