Kinh nghiệm lái xe ô tô đường ngập là kỹ năng sống còn mà mọi tài xế Việt Nam cần nắm vững, đặc biệt trong mùa mưa bão khi tình trạng ngập lụt đô thị diễn ra thường xuyên. Việc lái xe qua vùng ngập nước không chỉ đơn thuần là "cầm lái đi thẳng" mà còn đòi hỏi những kỹ thuật chuyên môn để bảo vệ xe khỏi hư hỏng nghiêm trọng và đảm bảo an toàn cho người ngồi trên xe.
Bạn có biết rằng 90% các trường hợp xe bị thủy kích đều do tài xế thiếu kiến thức về cách xử lý đúng khi đi qua đường ngập? Từ việc đánh giá mức độ ngập an toàn, kỹ thuật điều khiển xe đúng cách, cho đến xử lý tình huống khẩn cấp khi xe chết máy - tất cả đều có những nguyên tắc vàng cần tuân thủ nghiêm ngặt.
Trong bài viết này, DailyXe sẽ chia sẻ kinh nghiệm lái xe ô tô đường ngập mà các tài xế cần nên biết. Bạn sẽ học được 6 nhóm kỹ năng thiết yếu: đánh giá an toàn, chuẩn bị trước khi vào vùng ngập, kỹ thuật lái xe đúng cách, những điều tuyệt đối tránh, xử lý khi xe chết máy và kiểm tra sau khi qua vùng ngập.
Đánh giá mức độ ngập an toàn
Xác định khả năng lội nước của xe
Mỗi dòng xe có thiết kế khác nhau, do đó khả năng lội nước cũng khác biệt. Điều này phụ thuộc chủ yếu vào vị trí ống hút gió - càng cao thì nước càng khó tràn vào động cơ. Khả năng lội nước an toàn của các loại xe:
- Xe sedan/hatchback gầm thấp: Mực nước tối đa 20-25cm (không vượt quá nửa bánh xe)
- Xe crossover/MPV: Mực nước tối đa 25-35cm
- Xe SUV/bán tải: Có khả năng lội nước tốt nhất, ví dụ Ford Everest đến 80cm, Toyota Fortuner đến 70cm
Quan sát và đánh giá thực tế độ sâu
Trước khi quyết định đi qua vùng ngập, cần quan sát xe đi trước cùng loại để xem có vượt qua được không. Chú ý tìm đường đi ở giữa tâm đường vì vị trí này thường cao hơn hai bên lề.
Chuẩn bị trước khi vào vùng ngập nước
Bật đèn cảnh báo
Bật đèn cảnh báo nguy hiểm là bước chuẩn bị thiết yếu trước khi tiến vào vùng ngập nước. Việc này không chỉ cảnh báo cho các phương tiện khác biết xe đang di chuyển trong tình huống đặc biệt mà còn giúp bạn tăng cường khả năng quan sát và đánh giá độ sâu vùng ngập một cách chính xác nhất. Khi trời sáng, chỉ cần bật đèn gầm để quan sát phản xạ ánh sáng trên mặt nước, nhưng trong điều kiện trời âm u hoặc mưa lớn, cần bật thêm đèn cốt để tăng cường tầm nhìn xuyên thấu qua màn mưa. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi bật đèn cảnh báo, hệ thống xi-nhan sẽ bị vô hiệu hóa, do đó phải tắt tạm thời khi cần chuyển làn hoặc rẽ.
Tắt điều hòa và các thiết bị phụ tải
Tắt điều hòa là bước vô cùng quan trọng trước khi tiến vào vùng ngập, bởi quạt thông gió của hệ thống điều hòa có thể hút nước trực tiếp vào động cơ khi hoạt động trong môi trường ngập nước. Khi mức nước ngập cao, quạt gió thay vì lấy không khí tươi từ bên ngoài sẽ trở thành một "máy bơm nước" thực thụ, dẫn nước vào sâu trong khoang máy và gây ra hiện tượng thủy kích nghiêm trọng. Đồng thời, việc tắt điều hòa còn giúp giảm tải đáng kể cho động cơ, cho phép xe tập trung toàn bộ sức mạnh vào việc vượt qua sức cản của nước ngập. Trong điều kiện đường ngập, xe phải hoạt động với công suất cao hơn bình thường để chống lại lực cản từ nước, do đó mọi nguồn lực dự phòng đều cần được huy động để đảm bảo xe có thể di chuyển an toàn qua vùng nguy hiểm này.
Kỹ thuật lái xe qua vùng ngập
Mở cửa sổ thông khí
Mở hé một chút cửa sổ xe là bước tiếp theo sau khi tắt điều hòa để đảm bảo không khí lưu thông trong cabin. Việc này giúp ngăn ngừa tình trạng ngộp thở cho người ngồi trong xe khi đã tắt hoàn toàn hệ thống thông gió. Khi mất đi nguồn khí tươi từ hệ thống điều hòa, việc hạ kính một chút sẽ tạo ra luồng không khí tự nhiên giúp người lái và hành khách cảm thấy thoải mái hơn trong suốt quá trình vượt qua vùng ngập nước. Đây là giải pháp cân bằng hoàn hảo giữa việc duy trì sự thoải mái trong xe và đảm bảo an toàn kỹ thuật khi không sử dụng điều hòa trong môi trường ngập nước.
Chuyển về số thấp
Chuyển về số thấp là kỹ thuật quan trọng giúp xe có lực kéo cao hơn và duy trì vòng tua máy ổn định khi vượt qua vùng ngập nước. Với xe số sàn, cần chuyển về số 1 hoặc số 2 để tận dụng tối đa mômen xoắn của động cơ. Đối với xe số tự động, có thể chuyển về D1 hoặc sử dụng chế độ số tay (M, +/-) để đi ở số 1-2, hoặc các chế độ số thấp như L (Low). Việc này đặc biệt quan trọng vì khi để xe số tự động ở chế độ Drive bình thường, hệ thống sẽ tự động chuyển lên số cao hơn, làm giảm lực kéo và có thể khiến ga yếu đi, tạo điều kiện cho nước tràn vào động cơ thông qua ống xả phía sau. Số thấp không chỉ giúp xe "khỏe" hơn mà còn đảm bảo động cơ duy trì vòng tua ổn định, tránh tình trạng chết máy đột ngột giữa vùng ngập nguy hiểm.
Giữ đều tốc độ và chân ga
Duy trì tốc độ ổn định khoảng 5-15 km/h là nguyên tắc vàng khi lái xe qua vùng ngập nước, với một số xe gầm cao có thể lên đến 7 km/h. Điều này đảm bảo xe có đủ lực kéo để vượt qua sức cản của nước mà không tạo sóng quá lớn đập vào mui xe, đồng thời tránh nước tràn vào các bộ phận nhạy cảm. Tuyệt đối không tăng giảm tốc độ đột ngột vì có thể khiến nước từ phía trước tràn vào họng hút gió hoặc nước từ ống xả phía sau chảy ngược vào động cơ. Việc giữ đều ga còn giúp duy trì vòng tua máy ổn định, đảm bảo áp suất khí thải liên tục đẩy nước ra khỏi ống xả, ngăn không cho nước chảy ngược và gây chết máy đột ngột. Kỹ thuật này đòi hỏi bạn phải có sự kiên nhẫn và điều khiển chân ga một cách tinh tế, bởi bất kỳ thay đổi tốc độ nào cũng có thể biến chuyến đi an toàn thành một thảm họa tốn kém.
Những điều cần tránh khi lái xe qua vùng ngập nước
Không dừng xe giữa vùng ngập
Không dừng xe giữa vùng ngập là nguyên tắc vàng quan trọng nhất khi lái xe qua đường ngập nước. Nếu dừng lại giữa chừng, nước có thể tràn vào ống xả gây chết máy đột ngột, đồng thời áp suất nước xung quanh có thể làm tổn hại các bộ phận nhạy cảm của xe. Đây là lý do tại sao bạn cần quan sát kỹ từ xa, lên kế hoạch di chuyển cụ thể và tiến hành liền mạch qua toàn bộ vùng ngập chứ không dừng đỗ giữa đường. Tuy nhiên, nếu bắt buộc phải dừng xe trong tình huống khẩn cấp, cần ngay lập tức chuyển về số N (neutral), kéo phanh tay để giữ xe đứng yên, nhưng vẫn giữ ga nhẹ để động cơ không tắt máy. Việc duy trì vòng tua máy trong lúc dừng sẽ giúp áp suất khí thải tiếp tục đẩy nước ra khỏi ống xả, ngăn nước chảy ngược vào động cơ và bảo vệ xe khỏi hiện tượng thủy kích nguy hiểm.
Không đi song song với xe lớn
Tránh chạy cạnh xe tải, xe buýt, xe container là nguyên tắc an toàn quan trọng khi lái xe qua vùng ngập nước. Các phương tiện lớn này tạo ra sóng nước lớn và mạnh khi di chuyển qua vùng ngập, có thể hất ngã xe nhỏ hoặc làm nước tràn vào khoang máy thông qua lưới tản nhiệt và ống hút gió. Sóng nước từ xe container, xe buýt đặc biệt nguy hiểm vì có thể tạo ra những cơn sóng cao hơn khả năng lội nước của xe con, dẫn đến hiện tượng thủy kích nghiêm trọng. Vì vậy, khi phát hiện xe lớn trong vùng ngập, bạn nên chủ động giữ khoảng cách an toàn bằng cách chờ đợi hoặc tìm thời điểm thích hợp để vượt qua khi không có sóng nước, thay vì cố gắng di chuyển song song hay bám sát phía sau các phương tiện này.
Không đi ngược chiều xe phía trước
Tránh đi ngược chiều với các xe đang di chuyển trong vùng ngập là nguyên tắc quan trọng để đảm bảo an toàn. Khi hai xe đi ngược chiều nhau trong môi trường ngập nước, chúng sẽ tạo ra sóng nước mạnh tràn lên nắp capo, gây nguy cơ nghiêm trọng làm nước tràn vào họng hút gió và khoang động cơ. Hiện tượng này đặc biệt nguy hiểm vì sóng nước được tạo ra từ việc hai phương tiện di chuyển ngược chiều sẽ cao hơn rất nhiều so với mức nước tĩnh, có thể vượt quá khả năng chống ngập của xe và dẫn đến thủy kích tức thì. Vì vậy, bạn nên quan sát và chờ đợi cho đến khi không còn xe ngược chiều trong vùng ngập, hoặc tìm thời điểm thích hợp để vượt qua một cách an toàn thay vì cố gắng đi ngược chiều và gây rủi ro không cần thiết.
Tuyệt đối không khởi động lại khi xe chết máy
Tuyệt đối không khởi động lại xe khi bị chết máy giữa vùng ngập là nguyên tắc sống còn mà tài xế nào cũng phải nhớ. Khi xe chết máy trong nước ngập, động cơ có thể đã hút nước vào buồng đốt, và việc cố gắng khởi động sẽ gây ra hiện tượng thủy kích cực kỳ nghiêm trọng - làm cong tay biên, vỡ piston, thậm chí phá hủy toàn bộ động cơ. Điều này xảy ra vì nước không thể nén được như khí, khi piston nén xuống sẽ gặp sức cản khổng lồ từ nước đã tràn vào xi-lanh. Thay vào đó, cần ngay lập tức tắt khóa điện, chuyển về số N để dễ dàng đưa xe ra khỏi vùng ngập và gọi cứu hộ chuyên nghiệp. Việc cố khởi động có thể khiến chi phí sửa chữa tăng từ vài triệu lên vài chục triệu đồng do phải đại tu toàn bộ máy.
Xử lý khi xe chết máy
Đưa xe ra khỏi khu vực ngập
Nhanh chóng đưa xe ra khỏi khu vực ngập nước là ưu tiên hàng đầu sau khi xe đã chết máy. Việc này cần được thực hiện ngay lập tức vì càng ngâm lâu trong nước, xe càng có nguy cơ bị hư hỏng nặng hơn. Bạn cần đẩy hoặc dắt xe đến nơi cao ráo, thoáng khí để bắt đầu quy trình xử lý khẩn cấp. Nếu có điều kiện, nên mở nắp capô và tháo cọc âm ắc quy (cọc màu đen) bằng cờ-lê số 8 hoặc 10 để ngắt hoàn toàn nguồn điện, tránh hiện tượng chập mạch có thể làm hỏng các hộp điều khiển điện tử quan trọng. Trong trường hợp không thể tự đẩy xe ra được, tuyệt đối không cố gắng mà nên gọi ngay đội cứu hộ chuyên nghiệp để được hỗ trợ an toàn và hiệu quả. Thời gian vàng trong những phút đầu sẽ quyết định đến mức độ thiệt hại và chi phí sửa chữa sau này.
Gọi cứu hộ chuyên nghiệp
Không tự xử lý mà nên gọi cứu hộ chuyên nghiệp là lời khuyên quan trọng nhất cho những xe đã bị chết máy trong vùng ngập nước. Việc tự mày mò sửa chữa khi thiếu kinh nghiệm có thể khiến tình trạng xe trở nên tồi tệ hơn, từ một sự cố nhỏ có thể xử lý được chỉ với vài triệu đồng lại biến thành thảm họa phải đại tu máy hàng chục triệu. Các dịch vụ cứu hộ xe ô tô chuyên nghiệp hiện tại có thể có mặt trong vòng 10-15 phút sau khi nhận được cuộc gọi, với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và trang thiết bị chuyên dụng để xử lý các trường hợp xe ngập nước. Họ sẽ đưa xe về garage để kiểm tra toàn bộ hệ thống, từ động cơ, hộp số, hệ thống điện đến các bộ phận nhạy cảm khác, đảm bảo xe được xử lý đúng quy trình kỹ thuật và an toàn cho việc sử dụng sau này. Chi phí gọi cứu hộ tuy có vẻ cao ban đầu nhưng lại rẻ hơn rất nhiều so với việc phải sửa chữa hậu quả từ những xử lý sai cách.
Làm khô phanh
Sau khi thoát khỏi vùng ngập, đạp phanh nhẹ liên tục để làm khô má phanh và phục hồi hiệu quả phanh là bước quan trọng không thể bỏ qua. Khi xe đi qua vùng ngập nước, nước có thể xâm nhập vào hệ thống phanh làm cho má phanh và đĩa phanh bị ẩm ướt, giảm đáng kể độ bám và hiệu suất phanh. Việc phanh nhẹ nhiều lần khi điều kiện an toàn cho phép sẽ tạo ra ma sát giữa má phanh và đĩa phanh, giúp loại bỏ độ ẩm và khôi phục khả năng hoạt động bình thường của hệ thống. Đây là kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả để đảm bảo xe có thể phanh an toàn sau khi vượt qua vùng ngập nước, tránh nguy cơ tai nạn do mất độ bám phanh. Nếu sau nhiều lần đạp phanh nhẹ mà hệ thống vẫn không hoạt động hiệu quả hoặc có tiếng kêu bất thường, cần đưa xe đến garage kiểm tra ngay lập tức.
Kiểm tra các bộ phận quan trọng
Kiểm tra các bộ phận quan trọng sau khi đi qua vùng ngập nước là bước bắt buộc để đảm bảo xe hoạt động an toàn lâu dài. Cần kiểm tra dầu máy bằng cách rút que thăm dầu và quan sát màu sắc - nếu dầu có màu trắng đục như cà phê sữa thì đã bị nhiễm nước và cần thay ngay lập tức. Hệ thống điện cũng cần được xem xét kỹ lưỡng, bao gồm việc sấy khô các giắc cắm điện, rơ le, hộp điều khiển để tránh hiện tượng chập mạch. Lọc gió động cơ có thể bị ướt và tắc nghẽn, ảnh hưởng đến khả năng hút không khí vào buồng đốt, do đó cần kiểm tra và thay mới nếu cần thiết. Ngoài ra, hệ thống xăng, hệ thống phanh và các chi tiết truyền động cũng cần được làm sạch và kiểm tra để loại bỏ cát bùn và tạp chất có thể gây hư hỏng về sau. Việc kiểm tra này tốt nhất nên được thực hiện tại garage chuyên nghiệp để đảm bảo tính chính xác và an toàn.
Cho xe hoạt động một thời gian
Giữ xe nổ máy 5-10 phút sau khi thoát khỏi vùng ngập nước là bước quan trọng để đảm bảo xe hoạt động bình thường trở lại. Việc này giúp nước trong ống xả bốc hơi ra ngoài hoàn toàn, đồng thời kiểm tra động cơ có hoạt động "tròn" hay không. Trong khi xe đang hoạt động, bạn cần kiểm tra lưới tản nhiệt xem có vật lạ như cỏ rác, lá cây, túi nilon mắc kẹt hay không, vì những vật này có thể cản trở quá trình tản nhiệt và gây ra hiện tượng quá nhiệt cho động cơ. Nếu phát hiện tiếng máy không đều hoặc có âm thanh bất thường, cần tắt máy ngay lập tức và gọi cứu hộ chuyên nghiệp. Chỉ khi nào tiếng xe nổ "tròn" và ổn định, không có dấu hiệu bất thường thì mới nên tiếp tục di chuyển về nhà hoặc đến garage để kiểm tra toàn diện.
Kết luận
Lái xe ô tô qua đường ngập nước không chỉ là kỹ năng mà còn là nghệ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn, bình tĩnh và kiến thức chuyên môn. Tóm lại, việc đi qua vùng ngập nước luôn tiềm ẩn nguy cơ hư hỏng nặng cho ô tô, đặc biệt là thủy kích và chập điện, do đó bạn cần ghi nhớ nguyên tắc: "Tránh được thì tránh, bắt buộc phải đi thì phải thực hiện đúng quy trình".
Quan trọng nhất, bạn cần hiểu rằng không có chiếc xe nào "bất tử" trước nước ngập. Dù là SUV gầm cao hay sedan gầm thấp, tất cả đều có giới hạn và có thể bị "đánh bại" nếu gặp vùng ngập quá sâu hoặc xử lý sai cách. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kiến thức vững vàng và thái độ thận trọng chính là ba yếu tố quyết định thành công khi phải đối mặt với thử thách ngập lụt trên đường phố Việt Nam.
